Doelstellings- en nuttigheidsvragen… een wereld van verschil
1. Doelstellingsvragen
Als je in een taxi stapt, vraagt de chauffeur waar je naartoe wilt. Als je naar de bakker
gaat, vraagt de bakker wat je wenst. Als je een huis bouwt, vraagt de architect hoe jij
wilt dat jouw huis eruitziet.
We zouden het niet pikken...
als de taxichauffeur ons ergens naartoe brengt waar we niet willen zijn;
als de bakker ons iets verkoopt dat we niet willen kopen;
als de architect een huis ontwerpt dat niet aan onze wensen voldoet.
We voeren nog te vaak gesprekken zonder dat de doelstelling ervan duidelijk is. Een
coachee vertelt soms gewoon zijn verhaal en de coach luistert. Te vaak vult de coach
dan zelf in wat de coachee of het team verwacht van het gesprek.
Ook een oplossingsgerichte coach vraagt aan de coachee waar hij naartoe wil.Een
doelstellingsvraag is een vraag waarmee je peilt naar de doelstelling van het gesprek
of het coachingstraject. De coachee maakt zijn keuze en houdt meestal rekening met
zijn context.
Doelen zijn de richtingaanwijzers die de gedachten, emoties en gedragingen de weg
wijzen.
Enkele voorbeelden:
- Wat is er nuttig voor jou om te bespreken?
- Waaraan merk je straks dat dit gesprek nuttig was?
- Wat willen jullie zeker bereikt hebben aan het einde van deze sessie?
- Hoe besteden we deze tijd zo nuttig mogelijk?
- Met welk doel ben jij vandaag naar dit gesprek gekomen?
- Wanneer is dit gesprek nuttig voor jou? Waaraan ga je dit straks merken?
- Stel dat je op het einde van dit gesprek tevreden terugblikt, wat hebben we dan
zeker gedaan?
- We hebben een uurtje tijd voor dit gesprek. Wat wil je dat we zeker bespreken
tijdens dit gesprek?
- Waaraan merk ik tijdens deze teamcoaching dat we goed bezig zijn? Wat zie ik
jullie dan doen?
In een oplossingsgerichte doelstellingsvraag zitten vaak elementen vervat die de
coachee uitdagen om verantwoordelijkheid te nemen. Bijvoorbeeld: Wat moeten we
nu bespreken, zodat dit gesprek voor jou nuttig zal zijn? Met deze vraag wordt de
coachee uitgenodigd om de inhoud van het gesprek mee te bepalen m.a.w. hij krijgt
medeverantwoordelijkheid.
2. Nuttigheidsvragen
Een nuttigheidsvraag is van een andere orde. Deze vraag stel je tijdens een personal
coaching, teamcoaching of een workshop om te informeren of het de goede richting
uitgaat. Je vraagt naar het nut van het gesprek of de werkwijze die je hanteert in
functie van het gewenste doel van de coachee of het team. Bij een negatief antwoord
op de nuttigheidsvraag kan je informeren naar wat je anders kan doen zodat het
gesprek voldoet aan de verwachtingen van de coachee of het team.
Enkele voorbeelden:
- Is het nuttig voor jou om op deze manier dit thema te bespreken?
- Is het nuttig om hier zo over te praten?
- Tot nu toe hebben we eerst stilgestaan bij de theorie en daarna hebben we dit
ingeoefend. Is dit nuttig voor jullie?
Soms zijn nuttigheidsvragen te moeilijk voor de coachee of het team ze hiermee nog
niet voldoende vertrouwd zijn. Vaak antwoordt men dan gewoon 'Ja'.
Uit de praktijk
Tijdens een workshop vertelde de directeur van een organisatie: ''Een aantal jaar
geleden stelde de teamcoach die ons toen begeleidde inderdaad vaak een
nuttigheidsvraag en ik antwoordde daarop altijd 'Ja', terwijl ik dacht 'Wat moet ik
hierop nu zeggen? Je wordt overvallen door de vraag en zegt dan maar automatisch
'ja', zodat we verder kunnen met de workshop.'
Op andere momenten voelt een nuttigheidsvraag stellen niet goed aan en stel je ze
beter niet.
3. De 'Hoe kan ik je helpen?'-vraag
Sympathiek als de coach dit vraagt aan de coachee, maar hierdoor kom je
automatisch in een expertenpositie terecht. Door het stellen van deze vraag
suggereer je dat je de coachee kan helpen, terwijl je dit eigenlijk niet zeker weet.
Je nodigt de coachee hierdoor uit om 'zijn pakketje' bij jou te leggen.